در محیط امروزی، سازمان به شدت به سطح انگیزه کاری کارکنان خود وابسته است. کارکنان با انگیزه برای موفقیت سازمان بسیار مهم هستند. سازمان می‌تواند بدون کارکنان با انگیزه بالا به سطوحی از موفقیت دست یابد اما در این صورت به ندرت به پتانسیل کامل خود می‌رسد. کارکنان، برای تلاش خود نیاز به تشویق دارند. از طرفی انگیزه و پاداش پیوند قوی با هم دارند. به همین دلیل باید مدیریت سازمان، راههای ایجاد انگیزه در کارکنان را بیابد تا بتوان برای انگیزش کارکنان برای عملکرد موثر سازمان، سیستم پاداش و تشویق مناسبی را برنامه‌ریزی کرد. با استفاده از شناخت انواع پاداش به کارکنان و سیستم پاداش در مدیریت. منابع انسانی که به خوبی برنامه‌ریزی شده، می‌توان انگیزه کارکنان را در کار افزایش داد و تعهد آنها را برای سازمان بالا برد.
ارتباط بین پاداش، انگیزش و رضایت کارمندان چیست؟
در محیط رقابتی کسب‌وکارها، مدیریت‌های سازمان‌ها متوجه شده‌اند که در حال حاضر فرصت قابل‌توجهی برای بهبود بازده سرمایه‌گذاری منابع انسانی وجود دارد. این فرصت شامل همسویی برنامه‌های پاداش و تشویق با استراتژی‌های سازمانی است. چون موفقیت سازمان به طور قابل توجهی به کارکنان با انگیزه بالا بستگی دارد که سازنده و خلاق هستند. کارکنان با انگیزه ارزش سازمان را افزایش می‌دهند. این فرایند یعنی ایجاد انگیزه در کارکنان، برای موفقیت سازمان و توانایی آن در جذب و حفظ کارمندان برتر برای دستیابی به اهداف سازمانی حیاتی است.
درک این نکته برای مدیریت سازمان مهم است که بین پاداش و انگیزه رابطه وجود دارد و نیاز است تا آچه را که به کارکنان انگیزه می‌دهد را کشف کنند. چالش بزرگ ایجاد محیطی است که به همه کارکنان اجازه می‌دهد احساس ارزشمندی کنند، بهترین عملکرد خود را داشته باشند و به اهداف و مقاصد سازمانی دست یابند.
استراتژی سازمانی مرتبط با انگیزه و پاداش در جهت رضایت شغلی کارکنان بر موفقیت سازمان اثر تاب‌آوری دارد. یعنی سازمان در پیش‌بینی، اجتناب و تعدیل مثبت در برابر تغییرات می‌تواند موفق عمل کند. همچنین ارتباط بین انگیزه، پاداش و رضایت شغلی کارکنان از نظر استراتژیک برای موفقیت سازمان اهمیت دارد. مدیریت سازمان به کارکنانی با انگیزه برای حفظ نیروی کار موثر نیاز دارد که مایل به دستیابی به اهداف و مقاصد استراتژیک سازمان باشند.
انواع پاداش به کارکنان
انواع مختلفی از پاداش وجود دارد که می‌توانید با آنها آشنا شوید و متناسب با سیستم کسبوکار خود۷ چند مورد از آنها را انجام دهید. یکی از مولفه‌های اصلی در مورد پاداش این است که به موقع به فرد داده شود. یعنی مهم است که کارکنان را در لحظات کلیدی بشناسید که می‌تواند درست پس از اتمام پروژه باشد یا در سالگرد ورودشان به شرکت و حتی روز تولدشان. در ادامه با چند مورد از انواع پاداش به کارکنان آشنا می‌شوید:
۱. جوایز و پاداش‌های کوچک
پاداش‌های کوچک که گاهی اوقات به آنها پاداش‌های نقطه‌ای گفته می‌شود، پاداش‌های مالی کوچکی هستند که اغلب توسط یک همکار به همکار دیگر به عنوان قدردانی از مشارکت داده می‌شود. قدردانی از کارکنان در قالب پاداش کوچک می‌تواند درست در لحظه‌ای انجام شود که او کمکی ارزشمند کرده است. به رسمیت شناختن کارکنان در لحظه، بیشترین پتانسیل را برای تاثیرگذاری دارد چون فرد تقریبا بلافاصله، پاداش می‌گیرد. ماهیت این جوایز حکم می‌کند که برخلاف پاداش‌های سالانه و فصلی، با سرعت و به صورت نامنظم، به کارکنان داده می‌شود.
۲. تشکر کتبی
نوشتن یادداشت‌های تشکر نه تنها می‌تواند نشان‌دهنده قدردانی باشد، بلکه گواهی ملموسی برای مشارکت کارمندان است. تشکر کتبی یک روش منعطف برای قدردانی است و یادداشت‌های تشکر تقریبا در سطح جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند که می‌توانید به صورت مکتوب یا الکترونیکی و از طریق ایمیل آن را ارسال کنید.
۳. تمجید شفاهی
تحسین شفاهی شاید قدیمی‌ترین و طولانی‌ترین شکل قدردانی و تشکر در محل کار باشد. تحسین شفاهی توسط همکاران، عموما به صورت موقت، به منظور به رسمیت شناختن سهم ارزشمند یکی از کارکنان انجام می‌شود. اگرچه تقریبا همیشه ماهیت غیررسمی دارد اما گاهی اوقات تمجید شفاهی به عنوان بخشی از برنامه رسمی پاداش کارکنان، انجام می‌شود.
۴. جشن ورود
فرایند استرس‌زای مصاحبه، مذاکره و گذراندن روزها یا هفته‌های اول قطعا شایسته تقدیر است. قدردانی از کارمند تازه وارد در بدو ورود دو مزیت دارد یکی ایکه کارمندان جدید احساس می‌کنند که از آنها به خوبی استقبال می‌شود و مزیت دیگر این است زودتر می‌توانند صمیمی شوند و با کارمندان فعلی ارتباط برقرار کنند.
۵. تولدها
تولد برای اکثریت مردم یک مناسبت خاص است. اگر شغل شما به صورتی است که صبح تا ظهر کارمند در محل کار وقت می‌گذراند، این احتمال وجود دارد که او مقدار زیادی از آن روز خاص را در دفتر سپری کند. با اینکه هرکسی ترجیحات متفاوتی در مورد تولدش دارد، اما ایده بدی نیست که به آنها نشان دهیم که شناخته شده و ارزشمند هستند.
۶. روز قدردانی از کارمندان
روز قدردانی از کارمندان یک تعطیلات نیمه رسمی است که اولین بار باب نلسون آن را انجام داد. طی 20 سال گذشته، شرکت‌های دیگر تعطیلات غیررسمی را پذیرفته و در اولین جمعه ماه مارس به کارکنان خود ادای احترام می‌کنند. روز قدردانی از کارمندان به عنوان یک «تعطیلات» ساده، فرصتی عالی برای شناخت کارمندان است. در این روز می‌توانید کنار یکدیگر ناهار یا عصرانه بخورید و این مهمانی را با بازی‌های سرگرم کننده جشن بگیرید.
۷. سالگرد ورود به شرکت
سالگرد ورود به شرکت یکی از رایج‌ترین انواع پاداش به کارکنان است اما اغلب ضعیف اجرا می‌شود. سالگرد کاری یک نقطه عطف کلیدی است و زمانی است که در آن کارکنان اغلب به گذشته و آینده فکر می‌کنند و رفاه خود را در محل کار ارزیابی می‌کنند. بنابراین دریافت یک کارت هدیه یا لوح ساده، شاید مناسب به نظر نرسد و کارمند را نسبت به کاری که در شرکت انجام می‌دهد ناامید کند.
سالگرد ورود به محیط کار باید نشان دهنده شروع یک سال کاری خوب دیگر باشد و به طور معناداری به رسمیت شناخته شود. این یک فرصت عالی برای تشکر از کارمند برای تاثیر خاصی است که در 12 ماه گذشته و در طول حرفه خود گذاشته است. به او فقط نگویید: «تو امسال خیلی مفید بودی» بلکه دقیقا توضیح دهید که تاثیر او چه بوده است، چرا اهمیت دارد و کار او چقدر برای تیم، سازمان و افرادی که به آنها خدمات می‌دهد، حیاتی است.
۸. اتمام پروژه
زمانی که یک پروژه کامل، راه‌اندازی یا منتشر می‌شود، زمانی عالی برای قدردانی از همه کارهایی است که در این فرایند انجام شده است. اعضای تیم را به موقع تشویق کرده و به آنها پاداش دهید. قدردانی که در لحظه صورت بگیرد، تاثیر بسیار بیشتری دارد نسبت به زمانی که با تاخیر انجام می‌شود.
۹. پایان سال
پاداش پایان سال یا پاداش سالانه از نوع تشویق‌های مالی است که علاوه بر حقوق پایه به کارکنان داده می‌شود. پاداش‌های سالانه یک بار در سال، معمولا در پایان سه ماهه چهارم تجاری، داده می‌شود. این پاداش‌ها می‌توانند به دلایل زیادی ارائه شوند، اما معمولا بر اساس اهداف یا عملکرد سازمان، فرد یا هر دو هستند.
۱۰. بررسی فصلی
پاداش‌های فصلی مشابه پاداش‌های سالانه است اما به دفعات بیشتر و بر اساس هر فصل تجاری محاسبه می‌شوند. جوایز سه ماهه معمولا به عنوان بخشی از یک مدل پاداش مبتنی بر عملکرد داده می‌شود. سازمان‌ها یا تیم‌های فروش، بیشتر این نوع پاداش را می‌گیرند.
مزایا و معایب سیستم پاداش در مدیریت منابع انسانی
وقتی کارمندان پیشرفتی می‌کنند، منطقی به نظر می‌رسد که به آنها پاداش دهیم. به کارکنان خود اجازه دهید بدانند که از عملکرد استثنایی یا ایده‌های ارزشمند قدردانی می‌کنید و در نتیجه آنها دو برابر بیشتر برای موفقیت تلاش خواهند کرد. با این حال، اشکالاتی در برنامه‌های تشویقی وجود دارد که می‌تواند کارمندان را از شرکت دور کند. پس برنامه خود را با دقت طراحی کنید تا از این مشکلات دوری کنید.
مزیت‌های تشویق
مزیت آشکار مشوق‌ها این است که به کارمندان دلیل می‌دهد تا بهترین کار خود را انجام دهند. بعضی از کارمندان برای پیشرفت کردن، نیازی به فشار اضافی ندارند. از طرفی بعضی شاید استعداد داشته باشند اما انگیزه‌ای برای استفاده از آن ندارند. اگر آنها بدانند که استفاده از استعداد، پاداش‌های جدی به همراه دارد، تلاش خود را می‌کنند تا به بهترین شکل کار کرده و بهره‌وری خود را افزایش دهند.
افراد دوست دارند احساس کنند که کنترل حرفه خود را در دست دارند. دادن فرصت به کارمندان برای کسب درآمد بیشتر در صورت دستیابی به نتایج بیشتر، می‌تواند این احساس را در آنها ایجاد کند. رضایت شغلی وقتی افزایش می‌یابد که آنها تشویق شده باشند تا در شرکت بمانند. به گفته گرچن روبین، نویسنده کتاب پروژه شادی، مردم زمانی شادتر هستند که احساس کنند کنترل زندگی خود را در دست دارند. این خبر خوبی برای صاحبان کسبوکار است، چون کارکنان شاد تمایل دارند سخت‌تر کار کنند و بهره‌وری بیشتری داشته باشند.
معایب تشویق
کارمندانی که تمام تلاش خود را می‌کنند و هنوز واجد شرایط تشویق نیستند، شاید از کارمندان تشویق شده رنجیده شوند و نسبت به آنها حسادت بورزند. بعضی از افراد این پاداش را بازدارنده می‌دانند. وقتی می‌بینند نمی‌توانند رقابت کنند، تسلیم می‌شوند و عملکردشان آسیب می‌بیند. اگر بخشی از حقوق آنها را جایگزین یک طرح تشویقی کنید، این اقدام می‌تواند کارکنان را از شما دور کند. این کار می‌تواند باعث شود افراد به جای تمرکز بر اهداف خود، صرفا به فکر رقابت و تضعیف همکاران خود باشند.
برنامه‌های تشویقی فردی و گروهی در بعضی از بخش‌ها آسان‌تر از سایر بخش‌ها اعمال می‌شود. اگر مشغول تولید هستید، می‌توانید انگیزه‌ها را به مقدار محصول ساخته شده یا به حداقل رساندن خطاها گره بزنید. شما می‌توانید به فروشندگان برای میزان درآمد حاصل از فروش پاداش دهید. در مورد سایر بخش‌ها، به سختی می‌توان معیاری برای کارآمدی ایجاد کرد. برای مثال یک روزنامه می‌تواند به فروشندگان برای درآمد بالای ناشی از تبلیغات پاداش دهد اما آنها چگونه باید به خبرنگاران انگیزه بدهند؟ تعداد داستان‌ها؟ طول داستان‌ها؟ ارزیابی رابطه بین نوشتن و درآمد دشوار است.
کارمندانی که می‌خواهند پاداش بگیرند شاید این کار را به گونه‌ای انجام دهند که به کل شرکت آسیب برساند. برای مثال آنها شاید سرعت را در اولویت قرار دهند و اجازه دهند کیفیت پایین بیاید. اگر حجم فروش مهم باشد، فروشندگان ممکن است به مشتریان تخفیف یا معاملاتی ارائه دهند که حاشیه سود شما را کاهش دهد.
کلام آخر
سیستم پاداش در مدیریت منابع انسانی از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است و این که شما چگونه از کارمندان قدردانی می‌کنید، به نیازهای منحصر به فرد شرکت شما بستگی دارد. انواع پاداش به کارکنان تیم شما می‌تواند مواردی مثل گردش مالی تحت حمایت شرکت، ارسال ایمیل یا کارت هدیه باشد. این به شما بستگی دارد که بفهمید چگونه از اعضای تیم خود و با چه جوایزی قدردانی کنید که ضررهای کمی داشته و بیشترین بازدهی را داشته باشد.
