پکن پذیرای همکاری آزادانه با دانشمندان خارج از کشورش است تا تحریم شرکت های فناوری چین را دور بزند.
اختلاف بین چین و ایالات متحده در مورد انتقال فناوری، بازنده‌های زیادی در طول سال گذشته داشته است. بازندگان اصلی این تحریم‌ها از یک طرف شرکت‌های آمریکایی هستند که تجارت خود را از دست داده‌اند و از طرف دیگر هم گروه‌های چینی هستند که مجبورند قداماتی جایگزین را برای ارائه تکنولوژی‌های خود پیدا کنند.
اما یک گروه وجود دارد که تاکنون به عنوان برنده ظاهر شده و این گروه همان گروهی است که به پکن فشار می‌آورد تا خودکفاتر شود.
از آغاز سال 2019، واشنگتن برای قطع همکاری شرکت‌های چینی از زنجیره‌های تامین ایالات متحده، تحریم شرکت های فناوری چین را اعمال کرد. این شرکت‌ها شامل گروه مخابراتی هوآوی، گروه‌های رایانه‌ای چین و هشت شرکت برتر نظارت بر هوش مصنوعی که در آمریکا از خدمات آنها استفاده می‌شده، است.
از نظر بسیاری از سیاست‌گذاران در پکن، بهترین رویکرد این است که زنجیره‌های تامین فنی و تکنولوژی دو کشور از هم جدا شوند. حتی با وجود آتش‌بس هم امید به پایان جنگ تجاری و کاهش کنترل صادارت فناوری‌های پیشرفته از سوی دولت ترامپ بعید به نظر می‌آید.
نتیجه تحریم شرکت های فناوری چین، چیزی جز تغییر موضع چین به مقوله صنعت نبوده است. پکن در تلاش است تا «استقلال» فناوری خود را افزایش دهد تا بتواند بر روی زنجیره تامین خود در مواجهه با خطرات سیاسی مانند تحریم های بیشتر ایالات متحده کنترل بهتری داشته باشد.
پکن تاکنون برای رسیدن به استقلال تکنولوژیک، استراتژی‌هایی را هم دنبال کرده که غالبا تعادل ناخوشایندی بین افزایش تعامل خود با جهان خارج و خنثی کردن تاثیرات تحریم شرکت های فناوری چین داشته است.
با توجه به این که پکن تاکنون اتهاماتی مبنی بر سرقت فناوری سایر کشورها هم داشته، اکنون همکاری با نهادهای بین المللی منبع باز (Open Source) یا آزاد را برای استفاده در نظر گرفته است.
چین همچنین در حال بهره‌برداری از بازارهای خارج از کشور است و تاکنون سرمایه‌گذاری‌های زیادی در زمینه فناوری در کشورهایی به غیر از ایالات متحده انجام داده است.
این تسریع در جدایی چین، نه تنها گروه‌های آمریکایی را که به تعرفه گمرکی چین وابسته شده بودند متاثر خواهد کرد بلکه آغازی بر پیکربندی مجدد زنجیره تامین فناوری جهان هم خواهد بود چون شرکت‌های چینی عرضه محصولات خود را به کشورهای متحد امن‌تر تغییر خواهند داد.
یان مینگ، مدیر فدراسیون رایانه چین، از تحقیقاتی خبر می‌دهد که اخیرا انجام شده و می‌گوید: «سه سال پیش، افراد زیادی بودند که اعتقاد داشتند به جای این که به توسعه خودمان بیاندیشیم باید به بعضی فناوری‌های آمریكا تكیه كنیم. اما اکنون اگر کسی هنوز هم این حرف را بزند، گمان می‌کنم در سه سال گذشته خواب بوده است.»
دولت ترامپ تاکنون تحریم شرکت های فناوری چین را با دلالت بر نگرانی‌هایی که نسبت به امنیت ملی پیرامون فعالیت هوآوی دارد و همچنین اهداف سیاست خارجی همچون جلوگیری از سرکوب مسلمانان اویغور و دیگر شهروندان چین در منطقه شمال غربی سین کیانگ توسط دولت چین نسبت داده است. اما در داخل چین این توجیه‌ها را بهانه‌ای برای جلوگیری از ابرقدرت شدن چین در حوزه فناوری به عنوان رقیب ایالات متحده می‌دانند.
نگرانی‌های چین غیرقانونی نیست. در ماه نوامبر، وزارت بازرگانی ایالات متحده، قوانینی را پیشنهاد كرد كه مطابق آن به آژانس، قدرت بازبینی و مسدود كردن هرگونه معامله مربوط به «فناوری و خدمات اطلاعات و ارتباطات» از طرف مقابل می‌دهد.
مقامات آمریکایی نگرانی زیادی از آسیب امنیت ملی توسط طیف وسیعی از شرکت‌های چینی، از جمله غول‌های فناوری نرم افزاری همچون Tencent و علی بابا گرفته تا شرکت Rolling Stock Corp Railway China که قرار است یک میلیارد دلار با مترو واشنگتن دی سی همکاری کند، دارند.
این مقامات می‌گویند نگرانی آنها محدود به چند شركت فناوری نیست بلكه معتقدند همه شركت‌های چینی می‌توانند به عنوان تهدید تلقی شوند چون به طور بالقوه تحت كنترل حزب كمونیست حاكم هستند.
در نتیجه، تعداد زیادی از شرکت‌های چینی هم در تلاش هستند وابستگی خود را به فناوری‌های ایالات متحده ارزیابی کرده و آنها را کاهش دهند.
بزرگترین شکاف در بخش فناوری‌های سخت افزاری، به ویژه در طراحی و ساخت نیمه هادی‌ها است که چین در ساخت تراشه‌های سطح بالا از آمریکا عقب مانده است.
همچنین در بخش فناوری تلفن‌های همراه هم چین به اپ‌های گوگل وابسته هستند. اکنون تلفن‌های اندرویدی هوآوی با مشکلاتی روبرو شده‌اند و از طرفی هم به سیستم عامل ویندوز مایکروسافت و مجموعه آفیس وابسته هستند.
تحریم شرکت های فناوری چین
به طور کلی باید گفت که صنایع فناوری چین و آمریکا از اشتراک دانش‌شان با هم می‌توانند بهره‌مند شوند. این اشتراک دانش در بخش‌های غیررسمی از جمله اتحادیه‌های صنایع و نهادهای تعیین‌کننده استاندارد می‌تواند انجام شود هر چند اکنون برخی از این نهادها از جمله صادرات هواوی و سایر شرکت‌ها محدود شده‌اند.
با توجه به این که نرم افزارهای آمریکایی تحت مجوزهای منبع آزاد (Open Source) تولید می‌شوند، بیشتر زیرساخت‌های اساسی اینترنت را پشتیبانی می‌کنند و توسعه‌دهندگان چینی نگران این هستند که دسترسی آنها به زودی به این نرم‌افزارها نیز مسدود شود.
پاسخ پکن به تهدید جداشدن جاه طلبانه‌ای که در قانون امنیت سایبری سال 2017 بیان شد بیشتر برای مطمئن شدن از موثر بودن زیرساخت‌های مهم، ایمن و کنترل‌پذیر و خودمختار و قابل کنترل بود.
با توجه به تحریم شرکت های فناوری چین، کارشناسان چینی معتقدند که خطر ایجاد اختلال در زنجیره تامین به دلایل سیاسی باید در هنگام بررسی اجزای «ایمن و قابل کنترل» مورد توجه قرار گیرد. این شامل تاثیرات فشار واشنگتن بر شرکت‌های غیر آمریکایی برای عدم فعالیت با چین می‌شود. مقامات آمریکایی، همتایان خود در تایوان را تحت فشار قرار داده‌اند تا فروش بزرگترین تراشه ساز خود به هواوی را متوقف کنند.
آقای یان می‌گوید: «توسعه فناوری مستقل و قابل کنترل، راه حلی برای کنترل شدن توسط دیگران است.»
وی می‌افزاید: دولت ترامپ وقتی به طور موقت تحریم‌هایی را برای سازنده تجهیزات مخابراتی ZTE در سال 2018 اعمال کرد، شرکت را به آستانه فروپاشی کشاند. درسی که ترامپ و ایالات متحده می‌خواست به چین بدهد انگار این بود که «اگر اینگونه ادامه دهید، توسط دیگران کنترل می‌شوید و اگر زنجیره تامین شما را قطع کنیم، زنده نخواهید ماند.»
شرکت‌های امنیت سایبری معتقدند که اگرچه محصولات خارجی می‌توانند از نظر تئوری به عنوان «ایمن و قابل کنترل» تایید شوند اما این فشارها تا حد زیادی به معنای سلب فعالیت فروشندگان خارجی است.
در بخشنامه محرمانه‌ای که از سوی فایننشال تایمز فاش شد، دولت مرکزی به ادارات و نهادهای عمومی خود گفتند که رایانه‌ها و نرم افزارهای موجود را با نسخه‌های داخلی تهیه کنند.
مدیر عامل شرکت سیسکو، چاک رابنیز در ماه آگوست با اشاره به فعالیت شرکتش با شرکت‌های دولتی چین به تحلیلگران گفت: «ما را در معاملات دعوت نمی‌کنند و به ما اجازه حضور نمی‌دهند.»
برای بسیاری از کشورها، توسعه فناوری تنها با ادغام مهارت‌های بین‌المللی قابل انجام است. در سال جاری، چین برای دور زدن تحریم‌های صادرات ایالات متحده با سازمان همکاری‌های منبع باز، جایی که افراد از سراسر جهان می‌توانند در آن مشارکت داشته باشند، همکاری کرده است.
تراشه‌ها بخش مهمی برای رسیدن چین به خودکفایی هستند زیرا تراشه‌ها به نوع بلوک ساختاری همه انواع و اشکال رایانه‌ها هستند. در ماه اکتبر، در کنفرانس جهانی سالانه اینترنت چین در Wuzhen، در نزدیکی شانگهای در شرق چین، درباره یک پروژه طراحی تراشه‌های منبع باز بحث و گفتگو شد. RISC-V نام یک همکاری پژوهشی است که متولد دانشگاه کالیفرنیا، برکلی است.
RISC-V برای معماری اصلی مورد استفاده در ریزپردازنده‌ها که امکان طراحی‌هایی را برای استفاده رایگان ایجاد می‌کند، طراحی شده و این می‌تواند به معنای پایان دادن اتکای چین به طراحی‌های اختصاصی اینتل و آرم باشد.
نی گواننان، یک کارکشته صنعت فناوری اطلاعات، در کنفرانس Wuzhen اظهار داشت که چین در مورد طراحی تراشه، گزینه‌های مختلفی دارد.
وی گفت: تراشه‌هایی که توسط اینتل و آرم در انگلستان طراحی شده‌اند احتمالا تحت تحریم‌های احتمالی ایالات متحده قرار می‌گیرند و این در حالی است که از تراشه‌های طراحی شده چین مانند لوونگسون و سانوای به ندرت استفاده می‌شود.
اما آقای نیکل نتیجه گرفت تراشه‌های ساخته شده در چین مبتنی بر معماری RISC-V توسط سایر کشورها کنترل نمی‌شوند و آینده‌ای در بازارهای نوظهور دارند.
چین با مشکلات دیگری هم در زمینه توسعه صنعت تراشه داخلی روبرو شده است. شرکت‌هایی مانند Xiaomi و Huawei از طرح‌های داخلی خود برای تراشه‌های مورد استفاده در تلفن‌های هوشمند خود استفاده می‌کنند.
دن وانگ، تحلیلگر فناوری در مشاوره Gavekal Dragonomics در پکن می‌گوید: طراحی سایر تراشه‌های سطح بالا، مانند ریزپردازنده‌های مورد استفاده در سرورهای پر سرعت که در رقابت با اینتل خواهند بود، بیش از یک دهه زمان خواه برد.
سرمايه‌گذاري چين در آمريكا نسبت به سال گذشته به طور قابل ملاحظه‌اي كاهش يافته است، چرا كه پول این سرمایه‌گذاری به جاي آن به كشورهايي که فراتر از تحريم‌هاي آمريكا در چین سرمایه‌گذاری کردند، انتقال یافته است.
باس فرانسن، تحلیلگر ارشد مشاوره TenX2 كه به معرفی سرمایه گذاران چینی به طراحان تراشه‌های هندی كمك می‌كند، می‌گوید: «چینی‌ها دنیا را برای فناوری‌های نیمه هادی غیرآمریكایی در حال در هم شكستن هستند. به ویژه در بنگلور، بسیاری از نمایندگان شرکت‌های چینی و همچنین مقامات دولتی به دنبال راه‌اندازی استارتاپ‌ها، سرمایه‌گذاری در آنها و یا حتی ترغیب انتقال آنها به چین هستند.»
اما فراتر از طراحی تراشه، پکن پروژه‌های منبع باز را فرصتی برای گسترش بخش فناوری چین می‌داند. این فناوری نه تنها متکی بر فناوری اینترنت مدرن است، بلکه نرم افزار منبع باز نیز حداقل فعلا تحت کنترل صادرات ایالات متحده نیست.
وزارت صنعت و فناوری اطلاعات، تنظیم‌کننده صنعت فناوری چین، اخیرا GitHub، بزرگترین پلتفرم اشتراک کد جهان و میزبان همکاری‌های منبع باز را در مایکروسافت ترغیب کرده است تا در چین به گسترش فعالیت بپردزند.
مدیر اجرایی GitHub اریکا برشیا می‌گوید مقامات چینی به این شرکت گفتند که پروژه‌های منبع باز به دلیل عدم محدودیت تجارت، «احساس امنیت» را می‌دهند.
Mark Ma، مدیر اجرایی منبع باز چین می‌گوید: «به دلیل جنگ تجاری، دولت چین و شرکت‌های بزرگ فناوری آن متوجه شده‌اند که باید به توسعه اکوسیستم منبع باز داخلی خود بپردازند و به آن اهمیت بیشتری بدهند.»
دولت چین همچنین در تلاش است تا برنامه‌هایی برای شکار استعدادها را نیز امتحان کند تا مهاجران چینی را به خانه خود بازگرداند و استعدادهای خارجی را هم به خود جلب کند.
سرمربیان دره سیلیکون توضیح می‌دهند که افزایش مشکلات در ایالات متحده، از جمله سخت شدن ویزا برای کارگران با استعداد، باعث شده است که بیشتر مهندسان چینی پس از اتمام تحصیل در آمریکا به خانه بازگردند.
ژانگ مونان، محقق اصلی ایالات متحده و اروپا در مرکز چین برای مبادلات اقتصادی بین‌المللی در پکن، یک اندیشکده تحت حمایت دولت، می‌گوید: «برخی از این محققان [چینی] در ایالات متحده احساس امنیت کامل نمی‌کنند.»
طرح‌های استخدام چینی، طیف‌های مختلفی از مشوق‌ها را برای استخدام افراد به آنها ارائه می‌دهد، از یارانه‌های مالیاتی و کمک‌های مالی تحقیقاتی گرفته تا بالا بردن دستمزدها در همکاری با کارفرمایان بزرگ بخش خصوصی. آنها غالبا فضای اداری و آزمایشگاهی را هم فراهم می‌کنند و حتی به استخدام محققان محلی برای کار در کنار آنها کمک می‌کنند.
سال گذشته، دولت یك طرح یارانه مالیاتی را برای جلب توجه استعدادهای خارج از كشور به منطقه خلیج بزرگ در سواحل جنوبی چین اعلام كرد. اما به نظر می‌رسد دولت ترامپ نگران مهندسان چینی این کشور است. بخش خصوصی چین هنوز هم می‌تواند به راحتی استعدادها را به چین برگردانند اما تحت تحریم صادرات، مانند هواوی، مراقب هستند مهندسان رقبا را که می‌توانند متهم به آوردن دانش فنی تحریم شده به کشور شوند، استخدام نکنند.
به گفته چارلز کائو، یک سرمایه‌گذار سهام خصوصی که قبلا در هیئت مدیره مواد کاربردی بود، این فشار برای خودکفایی تراشه باعث شده است تا شرکت‌های کوچک‌تر خصوصی چینی در این صنعت روز به روز بیشتر شوند.
آقای هائو می‌گوید: «تجزیه فناوری باعث افزایش تقاضای کارآفرینان چینی به فعالیت در این حوزه شده است.» «قبلا این حوزه به عنوان حوزه‌ای بسیار پرخطر تصور می‌شد و از این رو بازاری برای فروش نداشت اما اکنون در حال توسعه است زیرا تقاضای داخلی هم برای آن وجود دارد.»
برخی از دانشگاهیان چینی با خوش‌بینی در مورد تلاش برای «جبران مجدد» به جای «جدا شدن» از ایالات متحده صحبت می‌کنند.
نمونه‌هایی از این خوش‌بینی در تصمیم بانک مرکزی مبنی بر اجازه فعالیت دادن به پی پال به عنوان اولین شرکت خارجی که مجوزهای پردازش پرداخت را دریافت می‌کند، خودش را نشان می‌دهد و همچنین قانون سرمایه‌گذاری خارجی که در ماه مارس به منظور رفع نگرانی سرمایه‌گذاران خارج از کشور مطرح شد نمونه دیگری است.
این قانون قول می‌دهد که همه بخش‌ها برای سرمایه‌گذاری های خارجی باز است مگر اینکه در «لیست منفی» قرار داشته باشند.با این حال، کارشناسان می‌گویند که این استراتژی با تضمین فناوری‌هایی که چین به آن اعتماد دارد «امن و کنترل‌پذیر» است. سیاستمداران خارج از کشور خرید تجهیزات هواوی را با «خاموش» فعالیت کردن برای شبکه مخابراتی یک کشور مقایسه کرده‌اند.
دولت چین با یک معضل روبرو است: اگر واقعا بخواهد به شرکت‌های فناوری خارجی اجازه دهد سهم بازار چین را به دست آورند، واشنگتن نیز احتمالا بر فناوری‌های مهمتر دست خواهد گذاشت و این چیزی است که سیاست‌گذاران چینی معتقدند نمی‌توانند خطرات آن را تحمل کنند.
