امروزه مربیان رهبری به دامنه گستردهای از ابزارها، آموزشها و شیوههای برتر سازمانهای ممتاز جهانی مثل The Leadership Circle دسترسی دارند. تقریباً در ابتدای همه برنامههای مربیگری جدیدم از شرکتکنندهها میخواهم پروفایل Leadership Circle را تکمیل کنند. این ابزار پیشگام در صنعت، نقطه شروع بسیار خوبی است چرا که کارکردی فراتر از ابزارهای ارزیابی عادی دارد که فقط روی حوزه محدودی از مدیریت متمرکز هستند. اما بیاید کمی در مورد ویژگی های شاخص رهبری جامع و لزوم استفاده از این ویژگیها برای موفقیت بیشتر صحبت کنیم.
ویژگی های شاخص رهبری خلاق و ورود به میدان آسیبپذیری
مقایسه دو نیمه The Leadership Circle (رهبری واکنشی و رهبری خلاق) مفهومی است که اغلب با مراجعانم در موردش بحث میکنم. در طیف توسعه انسانی، اغلب افراد در طبقهبندی واکنشی قرار میگیرند. این مسئله لزوماً بد نیست، گرایشهای واکنشی باعث میشوند که اغلب ما عملکرد خوبی در شغلهایمان داشته باشیم، بهویژه آنهایی که بیواسطه با افراد عادی سر و کار دارند و در حوزههایی مثل مهندسی، خدمات پس از فروش، ایمنی یا ضمانت کیفیت کار میکنند؛ اما رهبری کارآمد در نیمه خلاق قرار دارد، با این حال فقط ۲۰ درصد از رهبران در این طبقهبندی جای میگیرند. قدم گذاشتن در مسیر رهبری کارآمد نیازمند عزم برای حرکت به سمت نیمه خلاق و تلاش برای رسیدن به آن است.
نقش آسیبپذیری در رهبری
در ویژگی های شاخص رهبری، بخشی از مربیگریام را از آموزشهای فرد پیشگام دیگری در این صنعت یعنی برن براون الگو میگیرم. آموزشهای او در زمینه آسیبپذیری تا حد زیادی محور کارم با مراجعان خصوصیم است. با گذشت زمان به این نتیجه رسیدهام که مرز بین رهبری واکنشی و خلاق دقیقاً همین آسیبپذیری است. برای عبور از مرز بین این دو سبک رهبری باید نیاز به برنده شدن، به دوست داشته شدن و حرف درست زدن یا در واقع نیاز به تأیید شدن را رها کنید. باید عدم قطعیت، ریسک و احتمال ضربههای عاطفی را بپذیرید که همان تعریف برن براون از آسیبپذیری است. درحقیقت ورود به حوزه رهبری خلاق و استراتژیک با آسیبپذیری همراه است.
مقایسه رهبران واکنشی و خلاق
آماده شدن برای دنیایی ناپایدار، بدون قطعیت، پیچیده و مبهم بهعنوان رهبر یا مدیری ارشد نیازمند آسیبپذیری است چرا که باید ترس را کنار بگذاریم. سبکهای رهبری واکنشی (پیروی، محافظت و کنترل) مبتنی بر ترس هستند. منشا پیروی ترس، دوست نداشته شدن است که به ما اجازه نمیدهد گفتوگوهای دشوار داشته باشیم. منشأ محافظت ترس، از دست دادن ارزش است. آیا میتوانید بپذیرید که حق با شما نباشد؟
همچنین منشأ کنترل کردن ترس، از دست دادن کنترل و همچنین گذشتن از پیروزی است. آیا میتوانید به فردی بازخوردی ارائه کنید و بعد اجازه دهید خودش تصمیم بگیرد که میخواهد طبق نظر شما عمل کند یا خیر؟
در مقابل شایستگیهای رهبری خلاق (درک کردن دیگران، خودشناسی، اصالت، آگاهی از سیستمها و کامیابی) همه نیازمند آسیبپذیری هستند. درک کردن نیازمند همدلی با دیگران است. خودشناسی نیازمند عزم برای به اشتراک گذاشتن افکار و تجربههای دشوار با هدف خدمت به دیگران است. اصالت نیازمند توانایی بیتوجهی کردن به سخنان دیگران است. آگاهی از سیستمها رهبر را وادار میکند که سیستم را بهصورت کلی ببیند و نیاز به پیروز شدن را رها کند. کامیابی نیازمند رها کردن کمالخواهی است.
نگاهی متفاوت به ویژگی های شاخص رهبری: رهبری مجهز در برابر رهبری جسور
برن براون همچنین فاصله بین سبکهای رهبری را در تقابل رهبری مجهز با رهبری جسور و «نیاز به درست گفتن در برابر نیاز به درست کردن» میبیند. رهبران مجهز خیلی واکنشی هستند. به ترس، کمبود و تفاوت در قدرت، کنترل و قطعیت واکنش نشان میدهند. خودشان را در برابر آسیبپذیری تجهیز میکنند که روی دیدگاه و برخوردشان با خود و اطرافیانشان تأثیر میگذارد. نه تنها به میدان آسیبپذیری قدم نمیگذارند و به سمت رهبری جسورانه حرکت نمیکنند بلکه تلاش میکنند تا مجهز باقی بمانند.
در مقابل رهبران جسور بسیار استراتژیک هستند، همدلی و شفقت به خود را تمرین میکنند، ریسکپذیر هستند و میدانند چه زمانی باید عقبنشینی و چه زمانی باید پیشروی کنند. مدام تلاش میکنند تا به میدان آسیبپذیری وارد شوند و بهدنبال فرصتهایی برای تمرین شایستگیهای خلاق هستند. رهبران کارآمد نمیتوانند از جایگاه ترس یا کمبود رهبری کنند. رها کردن این مقولهها نیازمند این است که در جایگاه همدلی و شفقت به خود قرار بگیرند. تنها زمانی فرصتها پیش روی شما بهعنوان رهبر قرار میگیرند که به سمت شایستگیهای خلاق حرکت کنید. برای آنکه رهبر بتواند از رهبری مجهز به سمت رهبری جسور و در نتیجه از رهبری واکنشی به رهبری خلاق حرکت کند، باید از جایگاه آسیبپذیری رهبری کند.
با آسیبپذیری شروع کنید
در شروع کار با مراجعان، استفاده از ارزیابی همهجانبه آسیبپذیرترین بخش فرایند است. مقایسه خودخواسته دیدگاه خودشان و دیدگاه دیگران نسبت به خودشان و پذیرش نتایج این مقایسه اولین گامی است که شرکتکنندهها به سوی آسیبپذیری برمیدارند. شاید فکر کنید تا حد زیادی میدانید افراد سازمانتان چه دیدگاهی نسبت به شما دارند، اما ارزیابی همهجانبه میتواند اطلاعات زیادی را در مورد دیدگاه خودتان و دیگران نسبت به شما آشکار کند. آیا آماده هستید که اجازه بدهید همکارانتان دقیقتر شما را بررسی کنند؟ برای آنکه این ابزار بیشترین اثربخشی را داشته باشد، رهبران باید آسیبپذیری مورد نیاز این فرایند را بپذیرند.
ورود به میدان آسیبپذیری همچنین با این تشبیه باب اندرسون یعنی ارتقای سیستم عامل داخلی خود تناسب دارد. ورود به میدان آسیبپذیری نیازمند تغییر ذهنیت است. درحقیقت ارتقا ندادن سیستم عامل خود باعث میشود که نتوانید نرمافزارهای جدیدتر را اجرا کنید. وقتی سیستم عاملتان را ارتقا میدهید، میتوانید هم نرمافزار جدید و هم قدیمی را اجرا کنید. ارتقای سیستم عامل در شما خودشناسی ایجاد میکند و در نتیجه میتوانید انتخاب کنید که چطور میخواهید رهبری کنید. چه زمانی پیشروی و چه زمانی عقبنشینی کنید. پرورش این ذهنیت اولین گام به سمت رهبری کارآمد است. بسیاری از دورههای آموزش رهبری به مدیریت عملی و آموزش مجموعه مهارتهای تخصصی دیگر میپردازند. با این حال این تغییر ذهنیت باید یکی از بخشهای ضروری هر دورهای باشد که رهبران و مدیران ارشد در آن شرکت میکنند.
چارچوبهای متنوع، تمرکز یکسان بر آسیبپذیری
مفاهیم بسیاری از آموزشهای برن براون با آموزشهای باب اندرسون و The Leadership Circle همپوشانی دارند. با گذشت زمان به این نتیجه رسیدهام که واکاوی این حوزههای مشترک به غنای مفاهیم و بحثهای رهبری که با مراجعانم داشتم، کمک کرده است. ما بهعنوان مربیان رهبری خوششانس هستیم که میتوانیم از پژوهشهای گستردهای استفاده کنیم و به رهبران دیدگاههای متنوعی ارائه دهیم. مفاهیم متنوع رهبری به ما این امکان را میدهند که با استفاده از روشهای مختلف با رهبران کار کنیم و روابط بین این مفاهیم را به بهترین شکل ممکن ترسیم کنیم. از طریق این واکاویها بوده است که توانستم بفهمم مرز بین گرایشهای واکنشی و شایستگیهای خلاق همان آسیبپذیری است.
کدام شیوههای فکری دیگر و ویژگی های شاخص رهبری بودهاند که به شما کمک کرده تا با مراجعانتان دیدگاههای بیشتری را به اشتراک بگذارید؟
