بحران کرونا جنبههای مختلف زندگی ما را دگرگون کرده و تعریف جدیدی از نحوه کار، نگهداری از بچهها، مراقبت از خودمان و اطرافیانمان ارائه کرده است. بااینحال درباره چگونگی دوران پسا کرونایی جامعه هم چیز چندانی نمیدانیم. احتمالا شرکتها درباره برنامههای کاری حضوری و فشرده تجدیدنظر خواهند کرد و دورکاری همچنان ادامه خواهد داشت. آیا ممکن است تغییر و تحولی که در روش انجام کارها صورت میگیرد، به نفع خانمهایی باشد که همیشه دلشان میخواسته نظام کارشان انعطاف بیشتری داشته باشد؟ مقالهای که اخیرا گروهی از اقتصاددانها منتشر کردهاند موافق این تصور است و اعتقاد دارد که شرایط فعلی موجب عادیتر شدن کار از راه دور میشود و در نتیجه تمهیداتی را در دسترس بخش گستردهتری از خانمهای شاغل قرار میدهد. اما اگر باعث بحران کرونا باعث از دست دادن آنها شود چه؟ در ادامه همراه باشید تا با خطر از دست دادن کارمندان زن در بحران کرونا را بررسی کنیم.
روشهای حفظ کارمندان زن در بحران کرونا
در کنار یک برنامه بلند مدت استعدادیابی، چنین شرایطی میتواند موجب برخاستن رهبران بسیاری از دل بحران شود. در این مسیر برداشتن چند قدم کوتاه اما حیاتی در روند فعالیتهای فعلی میتواند کافی باشد. با جلوگیری از این چهار مانع فکری و پیشداوری، میتوانید در دوران بحران با حفظ موقعیت شغلی کارمندهای خانم از توانایی آنها برای امروز و فردای شرکت خود استفاده کنید.
بدون شک وظایف و فعالیتهای حساسی وجود دارند که شامل این حالت نمیشوند، برای مثال جریانات نقدی، امنیت کارکنان، مذاکره با مشتریان و وامدهندگان از جمله این اولویتها هستند. بسیاری از کسانی که صنایع را رهبری میکنند، در جلو بردن کارها از خانه با چالشهای مختلفی دست و پنجه نرم میکنند. اما برای مدیرانی که کارمندان را مدیریت میکنند و فعالیتشان به خانه منتقل شده است، این فرصت وجود دارد که به کارمندهای خانم وفادار بمانند و زمینه را برای رشد و پیشرفت این افراد فراهم کنند.
۱. به وظایف یک والد بیشتر توجه کنید
مراقبت از فرزندان برای مادر و پدرهای امروزی یک کار تمام وقت محسوب میشود. رساندن کارها در موعد مقرر، تماس مداوم با همکارها و اثبات ارزشهایشان یک تلاش مداوم است. اینها را اضافه کنید به حجم کار و فشارهایی مثل مسایل شخصی و اموری که شیوع این بیماری بر دوش مادران شاغل گذاشته است. دیده شدن در نقش یک انسان فداکار، اعتباری است که همیشه به مردان داده شده و از سوی دیگران تشویق شده اما مشاهده فداکاری زنان در زمینههای شغلی و حرفهای هنوز ناملموس است. خانمهایی که دارای فرزند هستند به چشم نیروی کم تعهدتر و کم صلاحیتتر از زنانی دیده میشوند که فرزندی ندارند. این شک در مورد مردانی که پدر هستند هم وجود دارد.
در یک محیط کار معمولی زنان میتوانند استراتژیهای مختلفی را برای رد این پیشبینی غلط به کار بگیرند. زنان بسیاری هستند که هرگز میز کارشان را به شیوهای که دلشان میخواسته و با تصاویر و اشیا دل به خواه تزیین نکرده و از مسئولیتهایشان در خانه حرفی نزدهاند. گذشته از سوالاتی که درباره درست یا غلط بودن این تصمیم برای حفظ اعتبار زنان وجود دارد (در حالی که بسیاری از زنان با درآمد پایینتر و وظایف خانهداری کمتر، نمیتوانند تا این حد دست به خودسانسوری بزنند) هنگامی که وارد شرکت میشوند، روی خودشان اندکی کنترل برای هدایت این تبعیضگرایی دارند.
اما حالا با تبدیل شدن خانه به دفتر کار، حتی همین استراتژیهای مشروط هم از بین میرود. بچهها در حین یک کنفرانس کاری مهم با سر و صدا وارد اتاق میشوند و همزمان از لحاظ بصری و صوتی به این تبعیض دامن میزنند؛ ممکن است تماس کاری یک مادر کاملا ناگهانی برای آرام کردن فرزندش قطع شود و اصلا نشود فضایی را در خانه پیدا کرد که در آن خبری از وظایف پدر و مادری نباشد. فضایی که اسباببازی بچهها پسزمینه یک کنفرانس کاری نباشد یا صدای همسری که هنگام غر زدن درباره درس و مشق بچهها که حالا آن هم باید در خانه انجام شود، شنیده نشود.
در همین حال، شاید اوضاع به نفع پدرها تمام شود، وقتی همکارهایشان به وضوح در حال دیدن آثاری از بچهها یا خود آنها هستند. وقتی صحبت از قدرت مردان در میان باشد به این موضوع به خوبی میتوان پی برد، چرا که توجه پدرها به فرزندانشان برای آنها یک امتیاز محسوب میشود نه یک وظیفه یا امر عادی.
حالا با عیان شدن زندگی خانوادگی فرد شاغل بیشتر باید مراقب این پیشداوریها نسبت به نقشی که به عنوان پدر یا مادر دارد باشد. در جایگاه یک رهبر شما میتوانید محیط خود را طوری بار بیاورید که زیر سوال بردن توانایی یک زن تنها به خاطر نقشی که در مراقبت از خانوادهاش دارد جایز نباشد. مدیران و رهبرانی که خودشان صاحب فرزند هستند میتوانند درباره اداره کردن مسئولیتها و نقش مهمی که در خانه دارند، از این موضوع شفاف حرف بزنند. دیگر زمان پر و بال دادن به کارمندی که طبق قاعدههای مرسوم کاری به وظایفش عمل میکند نیست؛ اگر هنوز از کارمندان خود انتظار دارید وظایف کاریشان را در اولویت قرار دهند نه تنها بیفکر به نظر میرسید، بلکه به این کلیشه جنسیتی که زن را ذاتا کم صلاحیتتر و کم ارزشتر میداند هم مهر تایید زدهاید.
۲. فشارها را کمتر کنید
کمکم همه ما یاد میگیریم که چه حجمی از کار را میشود در خانه انجام داد. این موضوع برای کسانی که روی کار مجازی تحقیق انجام دادهاند جای سوال ندارد، چون آنها خوب میدانند کسانی که دورکاری میکنند بیش از حد متوسط بازدهی دارند. اما این را هم باید به خاطر داشته باشیم که هیچکدام از تحقیقات در مورد کار مجازی تحت شرایطی مثل شرایط فعلی انجام نشده بودند.
فشار و بلاتکلیفی باعث میشود تا جایی که میتوانید کارها را روی دوش دیگران بیندازید، مخصوصا اگر مدام در حال پیشبینی کمبود درآمد و مذاکره با طلبکاران هستید. این رویکرد نه تنها باعث نارضایتی کارمندان صرف نظر از جنسیت یا موقعیت خانواده آنها میشود، بلکه در اینکه برای مادران کارمند در خانه ارزش قائل نیستید، جای شک باقی نمیگذارد. به همین دلیل برای حفظ کارمندان زن در بحران کرونا باید به فکر باشید.
زندگی حرفهای زنان قبل از همهگیری کرونا هم آسیبپذیر بود، اما حالا حفظ کارمندان زن در بحران کرونا اهمیت بسیاری پیدا کرده است. احتمال بیشتری وجود دارد که مردان در مشاغل مدیریتی عالی، از حمایت یک همسر خانهدار برخوردار باشند. در خانوادههایی که زن و مرد هر دو مشغول به کار هستند، شغل زن بیشتر در سایه همسر و به شکل کمک خرج خانه اهمیت دارد. زنها زمانی ترجیح میدهند از کار کردن کنارهگیری کنند که فشار مضاعفی را متحمل شوند، اما اگر ناگهان وظایف خانه و رسیدگی به بچهها از روی دوش خانمها برداشته شود چه؟ برخلاف تصور عموم، پس رفت شغلی انگیزه اولیه زنان تحصیلکرده برای دادن استعفا نیست، بلکه آنها از سوی محیطهایی کنار گذاشته میشوند که تلاشهای آنها را نادیده میگیرد و نیازهای آنها را بدون پاسخ میگذارد.
اگر شرکتها پذیرای چالشهای این دسته از کارمندان نباشند، در معرض از دست دادن زنان کارمند بسیاری قرار خواهند گرفت. اما با درک و پذیرفتن این موضوع، به تمام کارکنان مجموعه به خصوص زنانی که فرزند خردسال دارند کمک بزرگی میکنند.
به جای انتظار داشتن از کارمندانتان به دلیل وقت و تلاشی که نمیتوانند برای شما صرف کنند، بهتر است روی اولویتها و نیازهای کسبوکارتان تمرکز کنید. آن چه را که واقعا اهمیت دارد شناسایی کنید و از افراد بخواهید تا جایی که برایشان امکانپذیر است تلاش کنند. با تعیین انتظارات معقول از زمانی که کارمندان میتوانند صرف کار کنند، شاهد مشارکت بیشتری از سوی آنها خواهید بود.
۳. جلسات مجازی را منصفانه برگزار کنید
امروز، محل کار ما صفحههای مانیتور ما هستند و خانمها با همون الگوی محرومیتی مواجه هستند که قبلا در شرکت مواجه بودند. حواستان باشد که همه خانمها میز مجازیشان را داشته باشند. تصمیمگیریها باید تا حد امکان موثر و مفید باشد. بنابراین برای شنیده شدن تکتک صداها وقت بگذارید. ناخودآگاه ممکن است دلتان بخواهد با گروههای کوچکتری کنفرانس بگذارید، اما این میل شما به نفعتان نخواهد بود چون به خودتان که بیایید با یک سری عکس پروفایل مانند عکس خودتان مواجه خواهید شد؛ همان آدمهایی که احساس راحتی بیشتری با آنها دارید. خانمهای زیادی را دیدهایم که ناخواسته از تماسهای مهم جا ماندهاند و احساس بیارزش بودنی که به آنها دست داده باعث شده اکنون آینده خود را در شرکت به شکل دیگری ببینند. زمانی را برای فکر کردن به تمام افرادی که باید شرکت داده شوند و آنهایی که گزارشهای شما را باید برای گروههای دیگری بفرستند اختصاص دهید.
متاسفانه بارها شاهد مورد توجه قرار نگرفتن نظرات و ایدههای خانمها در جلسات بودهایم؛ در جلسات مجازی هم اگر کسی اشارهای نکند احتمال نادیده گرفته شدن مشارکت خانمها بسیار زیاد است. اگر جلسه به سمت بیحاصل بودن پیش برود، کسی که هماهنگی را به عهده دارد باید حواسش به مشارکت افراد باشد و از کسانی که کمتر حرف زدهاند بخواهد نظر خود را بیان کنند. از دست دادن تمرکز روی جلسه آنلاین و نشنیدن صحبتها امری عادی است. بنابراین، مراقب چنین لحظاتی باشید؛ از چه کسی خواسته شد که صحبتش را دوباره تکرار کند؟ یا نکته خوبی که مطرح شد اما به آن پرداخته نشد از سوی چه کسی بود؟
۴. فضاهای دیجیتال را در دسترس همه قرار دهید
روابط مردها با همکارانشان صمیمانهتر از روابط خانمها با همکارانشان است. خانمها مایلند کمتر صمیمی شوند، اما تعامل بیشتری داشته باشند. متاسفانه محیط اجتماعی مجازی در حال تشدید این نابرابری است و خانمها بیش از قبل درگیر شکل مرسوم کانالهای ارتباطی رسمی میشوند.
در حقیقت، ملاقاتهای مجازی راه جدیدی برای حذف خانمها باز میکند؛ گفتوگوهایی که در بخشی نامرئی انجام میشود. مدیران به راحتی میتوانند پنجرهای دیگر در کنار پنجره جلسه آنلاین باز کنند و در آنجا تصمیمها را بدون مشورت و شنیدن نظر عدهای بخصوصی از همکاران بگیرند. حتی اگر این شکل از تبعیض دایمی نباشد، چنین مکالماتی روابط بین گروه خاصی را محکمتر کرده تا جایی که قطع آن ناممکن میشود. همکار خانمی که از مکالمات رسمی کنار گذاشته شده، دیگر نمیتواند با اشتیاق برای جلسه بعدی حاضر شود یا از یکی از همکارهای مورد اعتمادش بخواهد به او در مورد مطلبی که هیچ اطلاعی از آن ندارد توضیح دهد. با اینکه شاید قادر نباشید به طور کامل از این گونه رفتارها جلوگیری کنید، اما میتوانید به اطلاع گروه برسانید که انتظار ندارید بهتر رفتار کنند.
قبل از هر جلسه، به افراد یادآوری کنید که باید نظراتشان را با تمام اعضای گروه در میان بگذارند و حواسشان باشد گفتوگوها طوری ادامه نیابد که عدهای مجبور به سکوت کردن شوند. اگر شاهد نظرات و مکالمههای مشکلساز بودید، با صراحت به همکاران بگویید که تبادل اطلاعات به این شکل غیرقابل قبول است و عواقب جدی دارد.
استفاده از محیطهای مجازی رایج دیگر هم میتواند موانعی ایجاد کند. حالا که تمام معاشرتهایمان به صورت آنلاین انجام میشود، همکارها میتوانند به راحتی در کانالهای دیگر دور هم جمع شوند و حذف شدن کارمندان مونث از تجمعهای جدید، چه عامدانه چه غیرعامدانه، دیر یا زود اتفاق میافتد؛ به طوری که حتی روحشان هم باخبر نخواهد شد. اتفاق ناخوشایند، بزرگتر شدن فاصله بین کارمندان خانم و آقا خواهد بود. برای پیشگیری از ایجاد چنین فضاهایی میتوانید یک رویکرد فراگیر را الگو قرار دهید و بر همین اساس از صحبت کردن به شکل خصوصی و غیر رسمی با افراد خاص پرهیز کنید. از مدیران بخواهید این فرهنگ را به شکلی فراگیر پرورش بدهند.
درنهایت
دنیای پسا کرونایی برندگان و بازندگان بسیاری خواهد داشت که در میان آنها زنان شاغل با استعداد و موفق زیادی وجود خواهند داشت و معلوم نیست شما در کدام گروه قرار گرفته باشید. هرچند که امروز، حفظ ایمنی و سلامت تمام کارمندان نگرانی اصلی است، اما اجازه ندهید افراد به خاطر جنسیتشان در مسیر دیگری قرار بگیرند، چون به طور جدی خطر از دست دادن نیروهای مونث با استعداد، کارکنان توانمند و مدیران شایسته شما را تهدید میکند. به جای اینکه اجازه دهید جایگاه شغلی خانمها تبدیل به یک نتیجه گریز ناپذیر شود، میتوانید خانمهای کارمند را متعهد نگهدارید و آنها را بیش از پیش در امور کاری مشارکت دهید. با این کار نه تنها قدم مثبتی در جهت حفظ برابری جنسیتی در جمع کارمندها برداشتهاید، بلکه از فواید این کار در موفقیتهای آینده کسبوکار خود هم بهرهمند میشوید.
شما برای حفظ کارمندان زن در بحران کرونا چه پیشنهاداتی دارید؟