سازمانها امروزه به خاطر موج چهارم انقلاب صنعتی، رقابت شدیدی را تجربه کرده و برای رشد سریع و مداوم تلاش میکنند. چرا که امروزه اتوماسیون، تبادل دادهها و فراگیرشدن استفاده از ماشین در فناوریهای تولیدی غیرقابل کنترل است و روزبهروز افزایش مییابد. توسعه مهارتهای رهبری برای حفظ این پویایی و سودآوری کسبوکارها نقش حیاتی دارد.
یکی از اولین درسهایی که از کتاب ۲۱ قانون انکارناپذیر رهبری نوشته John Maxwell میگیریم، قانون سرپوش گذاشتن یا «The Law of the Lid» است که محدوده و حد قابلیت رهبری سازمانها و سرپوشی بر توانایی کلی یک کسبوکار در اجرا و عمل را بیان میکند. توسعه رهبری، فعالیت محوری بیشتر واحدهای منابع انسانی در شرکتها محسوب میشود.
نظرسنجی که به تازگی روی یک هزار و ۵۰۰ متخصص در صنعت توسعه و یادگیری انجام شده نشان میدهد که ۱۴ درصد کسبوکارهای آمریکا هرساله هفت هزار تا بیش از ده هزار دلار برای توسعه رهبری هر فرد هزینه میکنند و ۶۸ هم حدود چهار هزار دلار (یا کمتر) در هر سال هزینه میکنند. هرچند از هر پنج کسبوکار، دو کسبوکار معتقدند که مهارتهای توسعه رهبری را در رهبران به شکلی آموزش دادهاند که به نفع کسبوکارشان است.
با وجود این همه توجه و تاکید به توسعه رهبری در کسبوکارها، از ۷۳۴ نفر نسل هزاره شرکتکننده در نظرسنجی پیمایشی دانشگاه هاروارد، تنها نیمی از آنها معتقد بودند که برنامههای توسعه رهبری شرکتشان با نیازهای کسبوکار همسو است.
اهمیت رهبری در مدیریت
در اقتصاد انقلاب صنعتی چهارم، مزیت رقابتی کسبوکارها در توانایی ایجاد ارزش و افزودن ارزش است. ارزش از طریق استفاده و بهینهسازی دانش بهواسطه فناوری، محصولات، خدمات و سیستمها بهدست میآید. توانایی کسبوکار در ایجاد ارتباط بین این ارزش با نوآوری داخلی و بهکارگیری منابع برای باقی ماندن در دنیای رقابتی امروزی از اهمیت رهبری در مدیریت است.
۱. توسعه رهبری، ساختار رهبری تازهای ایجاد میکند
افزایش روند دیجیتالی شدن و ارتباط داخلی زنجیرههای ارزش، مدلهای کسبوکار و صنعت محصولات از ویژگیهای اصلی انقلاب صنعتی چهارم است. این موج جدید درحال رشد و شکوفایی است تا ساختار تجاری بوروکراتیک نسلهای قبلی را تغییر دهید. به همین دلیل ساختار رهبری، مسطحتر شده است و کسبوکارها برای باقی ماندن در میدان رقابت و سودآوری چارهای به جز رشد و رقابت ندارند. برای همین است که در بعضی از موفقترین استارتاپها و سازمانهای بزرگ، شاهد تفویض اختیار و تصمیمگیری در سطوح بزرگتری هستیم.
رهبران با تاکید و تمرکز روی پروژههایی با مشتریان بیشتر و سرمایهگذاری روی توسعه تیمهای خود، چشماندازها را مشخص میکنند. به همین دلیل توسعه مهارتهای رهبری روزبهروز بیشتر اهمیت پیدا میکند.
۲. توسعه رهبری باعث بهوجود آمدن رهبران ماهر و توانمند میشود
معمولا در روزهای کاری، مدیریت و رهبری بهشدت درگیر انجام کارهایی متناسب و همسو با شاخصهای عملکردی کلیدی خود (KPIها) در سازمان هستند. اما هیچ مقیاس سنجش دقیق و مشخصی برای خوب بودن آنها در «رهبری» وجود ندارد. بهنظر میرسد که آموزش و سنجش مهارتهای مدیریتی مانند برنامهریزی، بودجهبندی، استخدام و جذب نیروی کار، کنترل کیفیت، فرایندها و سیستمها بسیار سادهتر از رهبری باشد؛ چون بسیاری از کسبوکارها برای توسعه مهارتهای رهبری طراحی نشدهاند و برنامهای برای انجام این کار ندارند.
بهروزرسانی روش کار رهبران جهت همسوتر شدن با انقلاب صنعتی چهارم به معنی تغییر طرزفکر رهبری از رهبری سیلویی یا «قهرمانانه» است. طرزفکری که در آن یک نفر تمام تصمیمات را گرفته و باقی تیم، همگی از قهرمان اطاعت میکنند. در چنین طرزفکری افراد بخشها و واحدهای مختلف با حوزههای کاری متنوع در سلسه مراتب با یکدیگر همکاری میکنند. تیمهای قهرمان از طریق کارکردها و وظایفشان، تصمیمگیری کرده و بر اهمیت شایستگیهای مختلف تاکید دارند.
۳. بهبود مهارتهای رهبری باعث نوآوری بیشتر میشود
بر اساس گزارش «وضعیت توسعه رهبری» چاپ انتشارات دانشکده بازرگانی هارواد در سال ۲۰۱۸، ۸۰ درصد عنوان کردند که شرکتها به تکنیکهای یادگیری نوین و تازهتری در برنامههای توسعه مهارتهای رهبری خود نیاز دارند. رهبران موفق در انقلاب صنعتی چهارم برای سازگاری کسبوکارشان با تغییر و تحول و نوآوری و افزایش بهرهوری و سوددهی، فقط به جایگاه فعلی خود استناد نمیکنند بلکه روی ترغیب و تشویق افراد متمرکز شده تا به چشمانداز بزرگتری ایمان بیاورند که برای همه خوب است.
آنها همچون مشاور و راهنما برای استعدادهای درونی هستند و مسیر شرکای بیرونی خود را مشخص میکنند. این ویژگیهای رهبری بیشتر با توزیع اقتصادی انقلاب صنعتی چهارم همسو بوده و جو اعتماد و انگیزه را میسازد. رهبران نوآور و مبتکر به دنبال افزایش حس همزادپنداری، ادامه تحصیل و توسعه و پیشرفت افراد در سازمان هستند. تیمهای قهرمان فرایند تصمیمگیری در افراد را ترغیب میکند و روی اهمیت شایستگیهای مختلف تاکید دارد.
مزایای توسعه مهارتهای رهبری
برنامههای توسعه رهبری به افرادی کمک میکند که تا دیروز تنها مسئول هدایت خود بودهاند و حالا در جایگاه رهبری قرار گرفتهاند و باید گروهی از افراد را هدایت و رهبری کند. برنامههای توسعه مهارتهای رهبری، ویژگیهای مهم رهبری برای پرورش یک رهبر خوب و کارآمد بیان میکند. این برنامههای توسعه، مهارتهای ارتباطاتی، انگیزه و الهامبخشی، مهارتهای تصمیمگیری بهتر و پاسخگویی و مسئولیتپذیری را در اختیار رهبران میگذارد.
انقلاب صنعتی چهارم، تغییرات معنادار و مهمی در رهبری و کسبوکار ایجاد کرده است. از نظر بعضی، ساختار بدون سلسله مراتبی سازمان یعنی نقش و وظیفه رهبری بین تعداد نفرات بیشتری تقسیم میشود اما هزینه کمتری برای شرکت دارد و درنتیجه حس تعلق، وابستگی و انگیزه در محیط کار بیشتر میشود.
بیشتر رهبران ارشد این شانس و فرصت را دارند تا روی چشمانداز متمرکز شوند و فرایند جانشینپروری را راحتتر کنند. داشتن برنامه توسعه رهبری برای رشد مهارتهای رهبری از چند جهت دارای اهمیت است:
۱. عملکرد مالی بهتر
سرمایهگذاری روی رهبری بلافاصله در ابعاد مختلفی خود را نشان میدهد که اثر مستقیمی روی نتیجه نهایی دارد. زمانیکه اولویتها با اهداف کسبوکار همسو میشوند، پروژه بهتر اجرا شده، مشارکت و تعهد کارکنان بیشتر میشود و بهرهوری بالا میرود، اتلاف و ضایعات کمتر شده و سیستمهایی برای توسعه پایدار لحاظ میشود.
۲. توانایی جذب و حفظ استعدادها
حفظ و نگهداری کارکنان در شرکتهایی که روی توسعه رهبری تاکید دارند، ۲۰ برابر بهتر است. در نظرسنجی که موسسه Gallup روی ۱۹۵ هزار و ۶۰۰ کارمند آمریکایی و بیش از ۳۱ میلیون شرکتکننده انجام داد، دلیل اصلی اینکه ۹۱ درصد کارکنان بهدنبال یافتن جای دیگری برای کار هستند، عدم سرمایهگذاری روی توسعه و آموزش آنها است.
وقتی حرف از جذب و حفظ استعداد میشود، توسعه کارکنانتان، کمک به تقویت خلاقیت، توسعه مهارتهای رهبری و افزایش مشارکت و عملکرد مستعدانه بهصورت داخلی و بیرونی اهمیت دارد که باعث تقویت بهرهوری، افزایش همکاری و رضایت کلی از محیط کار میشود.
۳. همسویی بیشتر در سازمان
زمانی که شرکتی بتواند همسویی را در صدر شرکت حفظ کند، فرهنگ سازمانی قدرتمندی شکل میگیرد. تعهد کارکنان بیشتر شده و مشتریان ارتباط و نزدیکی بیشتری با چشمانداز، رسالت و ارزشهای برند پیدا میکنند.
۴. حفظ بهتر مشتری
توانایی رهبری در ایجاد انگیزه، راهنمایی و الهامبخشی، تاثیر معناداری روی ارزش و خدمات ارائه شده توسط تیمهایی که با مشتری در ارتباط هستند میگذارد. رهبران ارتباط با مشتریان را که از وفاداری مشتری نشات میگیرد را با نحوه عمل و پاسخگویی خود نشان میدهند. برنامههای توسعه رهبری بر اساس بازخورد مشتری طراحی شدهاند؛ که برنامهای در اختیار رهبران و تیمها گذاشته تا از پس شرایط سخت بربیایند. این برنامه باعث بهبود حفظ مشتری شده و روی سودآوری تاثیر زیادی میگذارد.
۵. چالاکی بیشتر و توانایی وفق یافتن با تغییر
تغییر لازمه پیشرفت و بهبود است، و بهبود باید همیشگی و دایمی باشد. تعهد به تغییر باید بخشی از فرهنگ سازمانی شما باشد. در محیط کسبوکار تجاری و غیرقابل پیشبینی امروزی، حداقل ۸۶ درصد شرکتهایی که برنامه توسعه رهبری دارند در مقایسه با ۵۲ درصد شرکتهایی که برنامه رهبری چندان پیشرفتهای نداشته، بهتر میتوانند واکنش سریعی نسبت به تغییر داشته باشند.
با توجه به اینکه انقلاب صنعتی چهارم امروزه از محورهای اصلی محیط کار است، دیگر زمان آن رسیده تا رهبران ارزیابی کنند که چطور تیمها و فناوری میتوانند در کنار هم ایجاد ارزش کرده و به اهداف تجاری بزرگتری برسند. سرمایهگذاری روی برنامههای توسعه مهارتهای رهبری که ریشه در یادگیری تجربی داشته، بهترین راه برای عبور ایمن از دنیای همواره متغیر محیط کار انقلاب صنعتی چهارم است.
